Bà Lan, 68 tuổi, sống cùng con trai Thành và con dâu My trong một căn nhà phố khang trang ở Sài Gòn. Từ ngày rời quê lên thành phố theo lời mời của con trai, bà cố gắng hòa nhập với cuộc sống mới, nhưng mọi thứ đều xa lạ. Máy rửa, lò vi sóng, và đặc biệt là cái máy lạnh trong phòng khách – Tất cả như thuộc về một thế giới mà bà không hiểu nổi.

Một buổi chiều ôi bức, Tôi bước vào phòng khách, thấy bà Lan đang quạt tay bên cửa sổ, trong khi máy lạnh vẫn bật. My cau mày, giọng không được khó chịu: “Mẹ ơi, mẹ không biết dùng máy lạnh thì để con chỉ cho. Trời nóng thế này mà mẹ mở cửa sổ, vừa đủ điện vừa không mát!” Bà Lan chỉ cười hiền, gật đầu: “Ừ, mẹ không quen. Mẹ mở cửa cho thoáng thôi, con đừng lo.” My thở dài, lắc đầu, rồi quay đi, để lại bà Lan với nụ cười buồn trên môi.

Những lời chê bai của My không phải lạ. Cô thường xuyên rên rỉ về cách bà Lan nấu ăn “quê mùa”, cách bà mặc áo dài “lạc hậu”, hay thậm chí chí cách bà chơi với cháu nội – bé Minh, 6 tuổi – “quá chăm sóc”. Thành, con trai bà, rộn ràng với công việc ở công ty, thở phào khi nhận ra sự căng thẳng giữa mẹ và vợ. Nhưng bà Lan không vô địch My. Bà biết con dâu lớn lên ở thành phố, quen với nhịp sống nhanh và tiện nghi, còn bà, một người phụ nữ quê mùa, chỉ muốn làm tròn bổn phận của một người mẹ, một người bà.

Dù được làm con dâu thông thường, bà Lan vẫn âm thầm chăm sóc gia đình. Mỗi buổi sáng, bà dậy sớm nấu cháo cho bé Minh, tỉ tỉ cắt từng miếng trái cây để cháu mang đi học. Bé Minh là niềm vui lớn nhất của bà. Cậu bé có đôi mắt sáng và nụ cười giống như sơn cha nó ngày nhỏ. Từng lần Minh ôm bà, gọi “Bà nội ơi”, bà Lan như quên hết những lời ru mai của My.

Nhưng sâu thẳm trong lòng, bà Lan vẫn cảm thấy mình lạc lõng. Một lần, bà nghe My nói với bạn qua điện thoại: “Mẹ chồng mình đúng là từ quê lên, biết gì về đồ công nghệ. Có hôm nay còn làm hỏng cái máy rửa vì bấm nhầm nút!” Giọng My đầy châm biếm, và bà Lan, đứng sau cánh cửa, chỉ yên lặng quay đi. Bà không giận dữ, nhưng trái tim bà nặng nề. Bà tự hỏi: “Mình có thật sự vô dụng như thế không?”

Rồi một buổi tối, khi bà Lan đang kể chuyện cổ tích cho Minh, cậu bé bất ngờ nói: “Bà nội, ngày sinh nhật con sắp tới, bà tặng món quà thật đặc biệt nhé!” Bà cười, xoa đầu cháu: “Ừ, bà sẽ tặng một món quà mà cả nhà sẽ bất ngờ.” Minh reo lên, còn bà Lan bắt đầu âm thầm chuẩn bị. Bà không biết rằng, món quà sẽ thay đổi tất cả.

Ngày sinh nhật bé Minh đến, cả nhà mạnh mẽ. Tổ chức của tôi đã tổ chức một bữa tiệc hoành tráng tại nhà hàng sang trọng, mời cả gia đình bên ngoại và các bạn. Bàn tiệc đầy bánh kem, bóng bay và những món quà tặng tiền từ khách mời: một chiếc xe đồ chơi điều khiển từ xa, một bộ Lego nhập khẩu và cả một chiếc đồng hồ thông minh. Bé Minh thích thú, chạy khắp phòng sức khỏe cho mọi người.

Bà Lan đến chậm, tay cầm một gói quà giản dị bọc trong giấy báo cũ. My nhìn gói quà, nhẹ nhàng mày, rồi cười: “Mẹ, mẹ gói quà kiểu này à? Để nhờ người gói lại cho đẹp.” Bà Lan lắc đầu, vẫn giữ nụ cười hiền: “Không cần đâu con, cứ để mẹ tặng cháu thế này.” My không nói thêm, nhưng ánh mắt cô lộ rõ sự không hài lòng.

Khi đến tặng quà bà Lan, cả phòng tiệc im lặng. Mọi người tò mò nhìn gói quà bất kỳ điều gì lạ. Bé Minh chạy đến, phong ngẫu tranh lớp giấy báo. Bên trong là một cuốn sách dày, bìa da thủ công, với dòng chữ viết tay: “Những câu chuyện của bà nội dành cho Minh” . Minh Cô cuốn sách, mắt sáng rực rỡ khi nhìn thấy những bức tranh màu nước sống động bên trong, minh họa những câu chuyện cổ tích mà bà từng kể. Nhưng điều khiển cả phòng tĩnh là khi Minh bật một nút nhỏ trên bìa sách: giọng nói của bà Lan vang lên, dịu dàng kể lại một câu chuyện về chú thỏ và ông mặt trời.

My tái mặt, còn mẹ cô – bà Nga, một người phụ nữ khó tính và hay đánh bóng – đứng dậy: “Bà làm thế nào mà tạo ra cái này? Đây là sách nói công nghệ cao, không phải ai cũng làm được!” Cả họ nhà gái xàn xao, không tin nổi rằng bà Lan, người bị coi là “quê mùa”, lại có thể tạo ra một món quà vừa thủ công hiện đại như vậy.

Bà Lan cười, giọng bình thản: “Tôi không biết dùng máy lạnh thật, nhưng tôi biết học để làm điều tốt cho cháu mình.” Rồi bà kể câu chuyện mà không ai ngờ tới.

Hóa ra, trong những tháng qua, sau mỗi lần bị My chê bai, bà Lan đã âm thầm đến thư viện công cộng gần nhà. Ở đó, bà nhờ một tình nguyện viên trẻ dạy bà cách sử dụng máy tính. Ban đầu, bà chỉ muốn học để hiểu về thế giới của con trai và cháu nội. Nhưng khi Minh nói về món quà sinh nhật, bà yên ra ý tưởng tạo ra một cuốn sách đặc biệt. Bà tự tay viết lại những câu chuyện cổ tích, vẽ tranh minh họa bằng màu nước – kỹ năng bà học từ thời trẻ khi còn làm cô giáo làng.

Để thêm phần bất ngờ, bà tìm đến một kỹ sư công nghệ trẻ ở xóm, nhờ anh ta giúp gắn một con chip âm thanh vào bìa sách, ghi lại giọng nói chuyện của bà. Bà dành hàng tháng trời, từng đêm khuya, để hoàn thành món quà. Tiền mua vật liệu và trả lời cho kỹ sư lấy từ khoản tiết kiệm tối thiểu mà bà để dành từ bán rau ở quê hương. Bà không nói với ai, kể cả Thành, vì bà muốn tự mình chứng minh rằng mình không vô dụng.

Nghe câu chuyện, My bật khóc. Cô chạy đến ôm bà Lan, thoáng thơm: “Mẹ, con xin lỗi. Con đã nói khi nghĩ mẹ không hiểu gì. Mẹ là người tuyệt vời nhất.” Bà Nga và cả họ nhà gái Yên đi, không còn lời nào để nói. Thành cũng rưng rưng nước mắt, nắm tay mẹ: “Mẹ, con tự hào về mẹ.”

Bữa tiệc sinh nhật kết thúc trong những cái ôm và nước mắt. Cuốn sách của bà Lan trở thành báu vật của bé Minh. Cậu bé mang nó đến trường, khỏe với bạn bè, và mỗi tối đều bật giọng nói của bà ngủ ngon. Sự thay đổi của tôi đã được chứng thực. Cô bắt đầu trò chuyện với bà Lan nhiều hơn, nhờ bà chỉ cách nấu những món ăn quê, và thậm chí chí học cách vẽ màu nước từ mẹ chồng.

Bà Lan không còn cảm thấy lạc lõng. Bà nhận ra rằng, dù ở quê hay thành phố, giá trị của một người không ở nơi làm việc họ biết dùng máy lạnh hay không, mà ở tình yêu và sự hy sinh họ dành cho gia đình. Món quà của bà không chỉ là một cuốn sách mà là một thông điệp: tình thân có thể vượt qua mọi khoảng cách, mọi hiểu biết, để gắn kết những trái tim.

Mỗi tối, khi Minh ngủ say với cuốn sách bên mép, bà Lan ngồi bên cửa sổ, nhìn ra thành phố lấp lánh ánh đèn. Bà cười, không còn quạt tay nữa, mà nhẹ nhàng nhấn nút máy lạnh. Hóa ra, bà đã học cách dùng nó từ lâu, nhưng bà muốn dành thời gian để làm điều ý nghĩa hơn – như món quà đã tạo nên cả gia đình trân trọng bà.