Tiếng “thụp… thụp…” vang lên từ màn hình tròn như một con mắt đen sâu thẳm. Bác sĩ nghiêng đầu dò, những chấm sáng nhấp nháy như sao trong đêm, chụm vào nhau thành một nhịp đập nhỏ. Vợ tôi nắm tay tôi, mồ hôi rịn ở lòng bàn tay, mặt cô sáng một thứ ánh sáng mà đèn phòng siêu âm không cho được. Bác sĩ cười: “Em bé được bảy tuần rưỡi. Tim thai đẹp lắm.”

Tôi nuốt khan. Tim thai. “Tim” và “thai”—hai chữ đặt cạnh nhau nghe như một bản án. Tôi nhìn vào quầng đen ấy mà chỉ thấy bóng mình méo mó.

Hai tháng sau cưới, vợ tôi bảo “em có bầu”. Tôi đã đi khám nhiều nơi, cái chẩn đoán lạnh lẽo nằm như đá dưới đáy ngăn tủ: vô sinh. “Azoospermia,” bác sĩ đọc chậm, kéo dài chữ o như một vũng nước. Nhẹ thì bế tắc đường dẫn, nặng thì không còn hạt nào để dẫn. Tôi rời phòng khám năm ấy như một người vừa làm rơi một thứ không biết mang tên gì.

“Xin chúc mừng,” bác sĩ siêu âm nói lần nữa.

Tôi gật, nói một câu gì đó mà chính tôi cũng không nghe ra. Vợ tôi siết tay tôi: “Em biết anh sẽ sợ. Nhưng… mình có thể tin số phận thêm một lần không?”

Tin số phận? Hay tin một điều gì đó mà bảy tuần rưỡi không thể nào bịa?

Tối về, vợ tôi đặt lên bàn một cuốn sổ mới, bìa màu be, in chữ “Nhật ký thai kỳ”. Tôi đặt tay lên bìa sổ như đặt tay lên một cuộn dây điện đang có dòng. Tôi không mở. Tôi ngồi xuống ghế, nghe tiếng ghế rít trên nền gạch, nghĩ đến câu hỏi buộc phải hỏi: Đứa bé kia từ đâu ra?

Tôi bắt đầu theo dõi điện thoại vợ—hành động tôi từng coi thường ở người khác. Cô không đổi mật khẩu, hoặc cô cố tình không đổi. Trong nhật ký cuộc gọi xuất hiện một cái tên lặp lại: “Minh – BS”. Tin nhắn: “Beta hôm nay đẹp lắm”, “Ngày mốt vào lấy máu lại”, “Đừng nhịn ăn, nhớ ngủ sớm”. Những dòng chữ không có trái tim nào sau dấu chấm, nhưng trái tim trong ngực tôi nhói.

Tôi gọi một người bạn cũ làm trong ngành: “Có xét nghiệm nào beta gì đó?” Bạn tôi bảo: “Beta-hCG. Định lượng hormone thai. Bình thường hẹn lấy lại máu để theo dõi tăng trưởng.” Tôi cúp máy, lưng lạnh. Bác sĩ Minh? Cô quen thân bác sĩ nào? Chúng tôi cưới vội vì bố tôi đột quỵ, ông muốn thấy đứa con trai duy nhất ổn định. Đám cưới giản dị, bạn bè tôi đông mà bạn bè cô ít. Hôm ấy có một người đàn ông gầy, đeo kính, đến chúc nhưng ra về sớm. Cô giới thiệu rất xuôi: “Anh họ của bạn thân em, làm bệnh viện.”

Đêm, tôi cố ngủ. Bên cạnh, vợ tôi trở mình, đặt tay lên bụng—một thói quen mới nảy như một mầm cây. Tôi nhìn trần nhà. Những vết nứt như những chỉ tay khổng lồ chỉ về một điểm đen mà không ai gọi tên.

Ngày hôm sau, cô đi làm, bảo tối mới về. Tôi ở nhà, mở tủ tìm con dao rọc giấy thì thấy một hộp giày của cô đặt sâu nhất. Tôi kéo ra, nắp hộp hơi kẹt. Bên trong không phải giày mà là một túi hồ sơ mỏng. Ở ngoài đề “Bệnh viện Ánh Dương – Hồ sơ sinh sản”. Tôi chạm vào bìa nhựa, tim như bị ai bóp một cái. Tôi mở.

Thẻ bệnh nhân có tên vợ tôi. Ngày lập hồ sơ: cách đây một tháng—tức ngay sau cưới. Bên trong là một tờ giấy A4 gấp tư: “Phiếu đồng ý thực hiện kỹ thuật – ICSI/IVF” với chữ ký vợ tôi, dấu mộc đỏ. Tôi lật nhanh, có một dòng chữ đánh máy: “Nguồn tinh trùng: Cryobank – mã ***-TTH-219—khách hàng: Trần Thiên Hạo”.

Tôi chết đứng.

Trần Thiên Hạo là tôi.

Tôi đọc lại mấy lần. Mã số, họ tên, chữ ký—của ai? Cái tên kia sẽ đè tôi xuống cho đến khi tôi nhớ ra: năm tôi hai mươi tám tuổi, bác sĩ phát hiện khối u tinh hoàn. Trước xạ trị, cô bác sĩ trẻ hỏi: “Anh có muốn lưu trữ trước không? Xạ trị có thể ảnh hưởng khả năng sinh sản sau này.” Tôi gật, ký vào một tờ giấy với mấy điều khoản dài ngoằng. Bạn gái tôi hồi đó—Giang—ngồi cạnh, nắm tay: “Nghe em, ký đi.”

Tôi đã ký. Tôi đã sống tiếp. Khối u biến mất, chuyện lưu trữ biến vào một ngăn ký ức tôi khóa vội. Sau mấy năm, tôi đi khám, bác sĩ nói azoospermia. Tôi nghĩ thế là hết. Giang rời tôi, bảo “anh thành người khác”, tôi cười gượng: “Người kia có lẽ tốt hơn.” Tôi chuyển nhà, quên làm thủ tục gia hạn với cryobank—ít nhất tôi tưởng vậy. Bao năm trôi, tôi coi “vô sinh” như chiếc mác treo trên một cái móc giữa lồng ngực. Bây giờ, cái mác ấy rơi đánh “choang”.

Ai đã mở tài khoản ký ức của tôi? Ai đi đến cryobank? Ai ký “đồng ý”?

Tôi nhét hồ sơ lại, đặt y chỗ cũ. Ngồi xuống ghế, tôi gọi ngay số đường dây nóng bệnh viện ghi trên bìa. Tổng đài viên lịch sự: “Xin anh xác nhận họ tên và mã khách hàng.” Tôi đọc. Đầu dây kia: “Vâng, hồ sơ mẫu tinh trùng lưu trữ vẫn còn hữu hiệu. Quyền sử dụng theo điều khoản anh đã ký cho ‘vợ hợp pháp trong tương lai’.” Tôi khựng: “Tôi… Tôi cho phép mà không cần xác nhận lại à?” “Trong trường hợp anh mất liên lạc trong thời gian dài và đã chọn ‘trao quyền cho phối ngẫu hợp pháp’—vâng, đúng như điều 4.1 trong đơn, anh đã tick.”

Tôi cúp máy, đầu ù đặc. Tôi đã ký. Tôi đã quên. Và cô—vợ tôi—đã tìm thấy, nối sợi dây điện ấy vào nguồn, bật một công tắc.

Sao cô không nói? Tại sao Minh—“BS Minh”—lại nhắn tin “beta đẹp lắm” sau lưng tôi? Hay họ muốn “tạo bất ngờ” sau tuần 12 “an toàn”? “Bất ngờ” đối với tôi là một quả mìn.

Tối, cô về, tay xách mớ rau. Tôi đứng chờ sẵn. Đèn bếp vàng, mùi mỡ hành còn lưu từ bữa trước.

“Em đi đâu?” tôi hỏi.

“Bệnh viện.” Cô đặt rau xuống, giọng bình thản. “Minh hẹn lấy máu. Em bảo em ổn, nhưng Minh cứ kỹ.”

“Minh là ai?” Tôi đập nhẹ lòng bàn tay vào mặt bàn.

Cô nhìn tôi, lâu hơn bình thường. “Bác sĩ. Bạn anh họ của Ngân—bạn em, anh gặp rồi mà.”

“Và em làm gì ở bệnh viện Ánh Dương?”

Cô im. Một lát sau, cô lấy từ túi xách ra một phong bì, đặt lên bàn: “Em dự định nói khi qua 12 tuần. Em biết anh dễ sợ. Em không muốn anh sợ thêm.”

Tôi lôi giấy tờ ra—chính cái tôi thấy. Tôi chỉ dòng mã “***-TTH-219”. “Ai cho phép em dùng?”

“Anh,” cô nói, nhẹ như đặt một chiếc lá vào tay tôi. “Nhiều năm trước.”

“Tôi không nhớ,” tôi gằn. “Tôi không nhớ ký cái giao quyền đó.”

“Em nhớ,” cô đáp. “Em tìm thấy giấy anh ký năm ấy, kẹp trong học bạ của anh, cùng với một thư tay của chị Giang—bạn gái cũ của anh. Có ghi: ‘Nếu sau này cưới vợ, em có quyền dùng, vì anh sẽ quên. Anh hay quên những gì làm anh đau.’”

Tên Giang đi qua góc phòng như một con mèo cũ. Tôi nín thở. “Tại sao không nói ngay?”

“Vì anh tự ái,” cô nói, thẳng mà không độc. “Vì ngay từ lúc yêu nhau, anh đã dán mác ‘vô sinh’ lên mình, như treo một tấm biển: ‘Xin đừng chạm vào nỗi hổ thẹn’. Em không muốn dẫm lên. Em muốn tự tay bấm công tắc một cái mùa xuân—cho cả hai. Em sợ nói sớm, anh sẽ tắt công tắc.”

Tôi lắc đầu, trong đầu tiếng tim thai lại dập dềnh. Tôi muốn giận. Nhưng phía sau giận là một cái gì đó mềm và ẩm, như vệt rêu ở lòng sông.

“Minh là gì của em?” Tôi hỏi, câu hỏi ngu ngốc nhất trong đêm.

“Minh là bác sĩ, là người làm đúng chuyên môn của mình,” cô nói. “Và là người đồng lõa để em làm điều bất ngờ. Chấm hết.”

“Tại sao nhất định phải có con ngay sau cưới?” Tôi vẫn vớ vẩn tìm một cái cọc để chống.

“Vì bố anh,” cô đáp, đôi mắt chùng như một đoạn dây thừng. “Em làm hồ sơ vào hôm bác sĩ nói ông có thể không vượt qua mùa đông. Em muốn ông nghe một tin vui. Em muốn anh thôi nhìn vào cái ‘vô sinh’ như nhìn vào tấm bia mộ. Em không xin lỗi vì đã vội. Em chỉ xin lỗi vì đã không nói sớm.”

Tôi ngồi xuống, tay che mặt. Một lúc lâu, tôi ngẩng lên: “Nếu em yêu tôi, em phải tin tôi chịu được sự thật.”

“Em yêu anh nên em biết có những sự thật anh chịu theo cách của anh—nghi ngờ, nổi nóng, bỏ chạy,” cô nói, giọng chậm và ấm như tay ai đặt lên vai. “Em không muốn điều đó. Nhưng… có lẽ em sai.”

Cô đứng dậy đi rửa rau. Tiếng nước rơi vào bồn inox nghe như ai đó rót một cơn mưa nhỏ. Tôi đứng im, lòng chao như một cái bát còn ướt.

Tôi tìm Minh.

Bệnh viện lớn, người ra kẻ vào. Tôi đứng trước cửa phòng khám hiếm muộn, ngực phập phồng như một người vừa leo cầu thang chạy. Minh đeo khẩu trang, người gầy, mắt sâu, ánh nhìn bình tĩnh. Tôi đưa tấm giấy có cái mã “***-TTH-219”. Anh nhìn một giây, rồi ngước lên: “Anh là Hạo.”

“Anh là Minh,” tôi đáp.

“Đúng.”

“Tại sao không nói với tôi?”

“Vì vợ anh muốn giữ bất ngờ tới tuần 12,” anh nói, không ngập ngừng. “Và vì anh ấy—à, quên, vì anh—đã ký giao quyền sử dụng cho vợ hợp pháp. Tôi chỉ làm đúng quy trình.”

“Tôi có quyền biết,” tôi nói, giọng cao hơn mức cho phép của một nơi có nhiều người mong tin. Có mấy ánh nhìn quay lại.

Minh gật. “Anh có quyền biết. Và bây giờ anh đã biết. Còn điều gì nữa, anh có thể hỏi tôi như hỏi một bác sĩ, không phải như hỏi một kẻ trộm.”

Câu ấy làm tôi đứng hình. Một lát sau, giọng tôi dịu xuống. “Quy trình… đảm bảo thế nào?”

“Chúng tôi kiểm tra mã, đối chiếu vân tay, chữ ký. Sau chuyển phôi, bây giờ thai đã ổn. Là phôi lấy từ mẫu tinh trùng của anh lưu trữ trước điều trị. Không có ai khác trong câu chuyện này, ngoài anh và vợ anh.”

“Còn… em bé?” Tôi bỗng nghe tiếng mình run. “Có… nguy cơ gì không?”

“Không hơn không kém các ca IVF bình thường,” Minh nói. “Em bé hiện khỏe. Nếu anh muốn, xét nghiệm NIPT sẽ cho biết nhiều thứ hơn.”

Tôi nhìn Minh. Bất ngờ thấy vòng tay nhỏ của em bé trong tấm poster dán trên tường. “Cám ơn,” tôi nói, thành thật. “Và xin lỗi vì những gì tôi đã nghĩ.”

Minh kéo khẩu trang xuống, cười: “Tôi hiểu. Nhiều ông anh đến đây, không ai chưa từng nghĩ một cái gì đó quá sức mình.” Anh hạ giọng: “Và… xin chia buồn muộn. Tôi có đọc hồ sơ cũ. Chuyện của anh cách đây nhiều năm… không dễ.”

Giang. Tên cô lại đi qua. Tôi gật, rời phòng như người vừa bước ra khỏi một đường hầm có ánh.

Từ hôm đó, tôi biến thành một người đàn ông khác—không phải cái kiểu “bồng bột sửa sai trong 48 giờ”, mà là kiểu người học cách xóa một chữ trên mảng tường cũ, từng nét một. Tôi chở vợ đi khám, ngồi đợi ngoài hành lang, đọc hết các bảng tin dán trên tường về folate, về nguy cơ Down, về ghi chép nhịp đập. Tôi mua một quyển lịch tường, đánh dấu những mốc: tuần 12, tuần 22, tuần 32. Tôi gọi cho bố tôi, nói ông một tin mà ông chỉ kịp nghe hai chữ đầu đã khóc: “Có….” Bên kia, tiếng khóc của một người già rơi như mưa xuân.

Đêm nọ, tôi mở lại ngăn tủ cũ, rút ra thư của Giang. Nét chữ nghiêng, mực tím hơi nhạt: “Ngày anh ký, em thấy anh nhìn vào một cửa sổ có mưa. Em biết anh sẽ quên, vì anh không chịu nổi những gì kéo dài. Em không còn ở đây để nhắc, nên em viết: ‘Cho vợ hợp pháp trong tương lai’. Em tin nếu có ai yêu anh, cô ấy sẽ đủ can đảm bật lại công tắc mùa xuân. Xin lỗi vì đã rời đi như kẻ hèn. Em chỉ mong anh được làm cha theo một cách ít đau nhất.”

Tôi gập thư lại. Có những tờ giấy mỏng đến mức một hơi thở đủ làm cong, nhưng người viết nó đã dùng nó để chống đỡ một mùa đông.

Tuần 22, bác sĩ hẹn chụp 4D. Em bé hiện ra trên màn hình vàng như một bức tượng đang mềm. “Cái mũi này giống ba nhé,” bác sĩ đùa. Vợ tôi cười, tôi cười—một kiểu cười làm má nóng lên. Tôi ngó, thấy cái sống mũi nhỏ nhô hẳn, đúng y mũi mẹ tôi. Tôi gửi ảnh cho bố, ông gọi video, cầm cái điện thoại run như cầm chén trà: “Y chang cái mũi bà nội mày.” Tôi cười lớn quá khiến cô y tá nhắc: “Anh nhỏ lại để bé khỏi giật mình.”

Tối về, tôi mở tủ lôi ra album nhà, lật trang có ảnh mẹ tôi lúc hai mươi, mũi thon, mắt sâu. Tôi đặt cạnh bức siêu âm. Có những phép cộng bất chợt không cần máy.

Minh nhắn: “Kết quả NIPT ổn. Ba nhiễm sắc thể chính bình thường. Thai là gái.” Tôi đọc đi đọc lại chữ “gái” như đọc một bí mật. Vợ tôi đặt tay lên bụng, hỏi: “Anh thích tên gì?” Tôi bảo: “Lam. Như một dải mưa mỏng.” Cô cười: “Lam cũng trúng ‘Minh—Lam’ nè.” Tôi ậm ừ. Cô hỏi: “Hay sợ người ta hiểu lầm?” Tôi lắc đầu: “Không. Bây giờ không gì có thể làm anh hiểu lầm nữa.”

Đêm mưa, vợ tôi kêu tức bụng. Cơn co nhẹ như người nào đó bóp tay nhẹ rồi buông. Tôi lóng ngóng y như anh lính mới. Tôi chuẩn bị túi sinh mà cô đã sắp sẵn đến từng chiếc tã. Ở bệnh viện, đèn trắng. Tôi lại ký những tờ giấy mục “người nhà”. Lần này, tôi điền vào ô “chồng”—chữ nét đậm.

Trong phòng chờ, tôi nhìn những gương mặt đàn ông khác: người cắn môi, người cầm tay vợ xuyên qua làn vải, người đi đi lại lại như những con ong lạc tổ. Tôi nhớ đêm đầu tiên của mình, khi tôi ngồi ở đây như ngồi trên một chiếc ghế đặt giữa hai bờ sông. Bây giờ, tôi ngồi chắc như một hòn đá ẩm.

Cô hộ sinh thò đầu ra: “Người nhà chị An ơi—vào da kề da.” Tôi bật dậy, tim đập nhưng không phải vì sợ. Em bé như một trái hồng non, ẩm và nóng, đặt lên ngực tôi. Mùi bé là mùi nước ấm pha với mùi sữa chưa gọi tên. Tôi nghe tiếng con thở, chậm và đều. Tôi muốn gọi một cái tên, rồi tôi nhớ chưa đăng ký, tôi chỉ thì thầm: “Chào con.”

Bác sĩ đùa: “Ba khóc trước mẹ rồi.” Tôi đưa lưng bàn tay quệt ngang mắt: “Tại phòng lạnh.”

Ngày xuất viện, Minh ghé. Anh đặt một phong bì nhỏ vào tay vợ tôi. “Cái này chị gửi lại đến đúng người,” anh nói.

“Chị nào?” tôi hỏi.

“Chị Giang,” Minh đáp. “Ngày anh ấy—à, cô ấy—mang anh đi lưu trữ, cô ấy gửi tôi một phong bì, dặn nếu một ngày nào đó anh làm bố, đưa cái này cho vợ anh. Khi ấy tôi chỉ là bác sĩ thực tập trong khoa. Tôi giữ đến giờ.”

Tôi mở. Bên trong là một bức ảnh chụp tôi và Giang trước cổng cryobank, tôi cười gượng, Giang cười rất rộng. Mặt sau ảnh là một dòng chữ: “Người phụ nữ nào đủ can đảm gọi mùa xuân thay em—xin cảm ơn. Em gửi lại cho chị cái nút bật.” Dưới đó là mẩu giấy photo điều 4.1 với ô “trao quyền cho phối ngẫu hợp pháp”—tích đậm.

Vợ tôi ngồi tựa vào gối, nhìn bức ảnh như nhìn một con đường dẫn đến một con đường khác. Cô nói: “Em chưa gặp chị ấy bao giờ mà vẫn thấy muốn ôm.”

Tôi ngồi xuống cạnh cô, tựa trán vào trán. Có những người rời đi nhưng không bỏ lại khoảng trống; họ chừa sẵn một lối cho người tiếp theo bước tới. Tôi nghĩ, nếu có một chỗ nào đó gọi là cánh đồng, thì họ đang đứng trên một bờ xa, nhìn sang và mỉm cười.

Ở Ủy ban, cán bộ đưa ra giấy chứng sinh. “Tên cha, tên mẹ.” Tôi viết tên mình, tay không run. Cán bộ nhìn ảnh cưới kẹp theo hồ sơ, cười: “Hai tháng cưới mà có liền là giỏi đó nghen.” Vợ tôi cười, tinh nghịch: “Dạ, tụi em siêng.” Tôi đá nhẹ chân cô dưới gầm bàn. Khi ra ngoài, cô ghé tai tôi thì thầm: “Sau này nếu ai hỏi, anh muốn nói sao?” Tôi bảo: “Tùy con thích nghe câu chuyện nào. Ba mẹ có nhiều bản để kể.”

Cô bật cười. Tôi cũng cười. Có những sự thật không cần giấu, chỉ cần biết cách kể đúng lúc.

Về nhà, đêm thứ ba con thức nhiều. Mỗi hai tiếng một lần, con khóc như một chiếc còi tàu ré lên báo hiệu tàu sắp vào ga. Tôi bồng con đi qua đi lại, lưng đau mà lại thấy vui. Vợ tôi ngủ gục trên ghế, tóc rối, môi khô. Tôi đặt con xuống nôi, kéo chăn cho cô, bỗng nhìn thấy trên bàn một phong bì trắng đặt úp.

Tôi lật. Là nét chữ của vợ. “Nếu anh đọc lá thư này, nghĩa là con đã chào đời. Em viết từ tuần 8, sau khi anh nổi sấm chớp trong bếp. Em nghĩ: nếu chuyện không thành, em vẫn muốn nói điều này: Em xin lỗi vì đã không hỏi ý anh. Em hiểu người ta nên nói trước rồi mới làm. Nhưng em đã làm như thể vét cạn một chiếc ao để cứu con cá. Em không cho anh quyền ‘được sợ’. Em biết ơn Giang, vì đã cho em một cái nút bật. Em biết ơn anh, vì đã ký một chữ ‘cho vợ hợp pháp’ hồi chưa biết em là ai. Em biết ơn Minh, vì đã làm một bác sĩ giỏi. Nhưng trên hết, em mong anh biết ơn chính anh, vì đã đi qua những mùa đông mà vẫn biết nhìn thấy mùa xuân. Nếu có ngày nào anh muốn giận, cứ giận em trước, đừng giận chính mình.”

Tôi gập thư lại. Giận đã qua như một cơn mưa. Còn lại là mùi sữa, mùi giấy mới, và tiếng thở của hai người—một lớn, một nhỏ—đều đều.

Trưa hôm sau, khi tôi đang thay tã, điện thoại reo. Một số lạ: “Xin chào, tôi là nhân viên quản lý cryobank. Chúng tôi gọi để thông báo về tài khoản mẫu lưu trữ của anh Trần Thiên Hạo.” Tôi giật mình. “Còn gì nữa ạ?”

“Vâng, theo hồ sơ, anh còn một ống mẫu, ngày hết hạn bảo quản là cuối năm nay. Do lần sử dụng vừa rồi, hệ thống tự động chuyển sang chế độ ‘hỏi lại ý kiến chủ tài khoản’. Anh muốn tiếp tục gia hạn hay hủy?”

Tôi cứng người. Một ống mẫu khác. Một mùa đông nữa.

Tôi nhìn con bé đang nắm tay tôi bằng bàn tay bé xíu, móng tay trong veo như vỏ hạt. Tôi nói: “Cho tôi… một tuần.”

“Vâng,” đầu dây đáp, “một tuần nữa chúng tôi sẽ gọi lại.”

Tôi đặt máy xuống. Vợ tôi nhìn, hỏi: “Ai vậy?” Tôi kể. Cô ngồi dậy, tóc rối như một đám mây thấp: “Anh muốn sao thì làm. Em sẽ không bí mật nữa.”

Tôi nghĩ. Đầu tuần sau, tôi gọi lại: “Tôi muốn… hiến cho ngân hàng mô, nếu đủ điều kiện. Nếu không đủ, xin hủy. Tôi không muốn giữ lại như một bảo hiểm dự phòng cho sự thiếu tin.” Đầu dây kia im vài giây, rồi nói: “Chúng tôi sẽ kiểm tra quy định và gọi lại cho anh.”

Tối đó, tôi viết vào nhật ký của con: “Hôm nay, ba đã học cách tin rằng mùa xuân có thể tự đến một lần nữa nếu mình mở cửa sổ, không cần cất giấu mầm trong tủ.”

Một tháng sau, Minh ghé thăm. Anh ôm con, con nhìn anh trừng trừng như nhìn một cái bóng mới biết cười. Anh bảo: “Tôi có một tin muốn nói riêng với anh.” Chúng tôi ra ban công. Gió thổi mùi mưa từ đâu đó. Minh nói: “Có thể anh sẽ cười, nhưng… tôi sắp kết hôn.” Tôi cười thật. “Chúc mừng.”

“Chú rể là ai?” vợ tôi ló đầu ra trêu. Minh đáp, thản nhiên như uống nước: “Là… chú rể.” Cả ba cùng bật cười. Tôi bỗng thấy cái khoảng ngờ đã từng nằm giữa tôi và thế giới như một chiếc ghế trống lâu ngày, giờ có người kéo đi chỗ khác.

Đêm, tôi bồng con ra hiên. Thành phố im, chỉ còn tiếng xe xa. Tôi áp tai lên đỉnh đầu thơm của con, nghe một nhịp “thụp… thụp…” rất nhỏ. Nhịp tim này bây giờ thuộc về tôi, theo một cách không có gì phải né tránh.

Bất ngờ cuối cùng à? Không phải chuyện đứa bé từ đâu ra—giờ tôi biết đó là hạt giống tôi gửi vào mùa đông, được người đàn bà của tôi bật dậy bằng một công tắc mùa xuân. Bất ngờ cuối cùng là chuyện khác: tôi nhận ra, suốt bao năm, thứ vô sinh tôi mang không chỉ nằm ở một cơ quan nào đó, mà nằm ở niềm tin. Tôi đã sống như một cánh đồng phủ băng, tự dặn mình “đừng gieo”. Và rồi, một người chỉ ra cho tôi thấy: dưới băng vẫn có mầm.

Sáng hôm sau, bố tôi lên thăm cháu. Ông bế con, tay run, mắt ươn ướt, nói: “Nhìn kìa, cái mũi y như bà nội.” Tôi ngồi bên, cầm máy ảnh, bấm một tấm—khung hình có ba thế hệ, và một cái mũi. Trong màn hình, ánh sáng rơi đúng vào một dòng chữ tôi viết trên tường bằng phấn: “Những gì ngủ đông không có nghĩa là đã chết.”

Ngày cuối tuần, cryobank gọi lại. “Mẫu của anh đủ tiêu chuẩn hiến nghiên cứu,” họ nói. “Anh xác nhận nhé?” Tôi nhìn vợ, nhìn con. Tôi nói: “Xác nhận.”

Vợ tôi ôm con vào lòng, hỏi: “Em đặt tên con là Lam được không?”

“Được,” tôi nói. “Lam như một dải mưa đã đi qua mà để lại mùi cỏ.”

Tôi với lấy quyển “Nhật ký thai kỳ”—bây giờ đã đổi tên thành “Nhật ký Lam”—mở trang đầu, viết: “Ngày ba biết rằng mình không thiếu, chỉ quên.”

Con bé làm bọt sữa trắng mép, cười không răng. Ngoài hiên, trời hé nắng, mỏng như một tờ giấy. Chúng tôi ngồi đó, nghe mùa xuân tự nở.