Ngày đưa cha về nơi an nghỉ cuối cùng, căn nhà nhỏ nơi cuối xóm trĩu nặng u sầu. Người thân, láng giềng đến đông đủ, ai cũng rơm rớm nước mắt. Ông ra đi lặng lẽ, không kịp trăn trối điều gì, để lại căn nhà mái ngói cũ kỹ, vài món đồ nho nhỏ và một chiếc xe đạp gỉ sét dựng xó hiên.

Người ta thương xót, bảo rằng ông nghèo mà thanh thản, cả đời gắn bó với ruộng đồng, với gia đình. Nhưng khi khói hương vừa nguội, trong căn nhà ấy lại bắt đầu râm ran chuyện chia chác.

Ba người con trai, một người con gái, mỗi người đều có lý lẽ riêng. Ai cũng cho rằng mình đã vất vả phụng dưỡng nhiều hơn. Những câu nói nhỏ to rồi hóa thành lời trách móc.

Chỉ có thằng út – Hưng – ngồi im lặng ở góc nhà. Nó đi làm công nhân xa, ít có dịp ở nhà chăm cha. Người ta bảo nó kém hiếu, lại nghèo nhất nhà. Ngay cả khi tang lễ vừa xong, đã có anh chị buông lời:
— Nhà cửa thì để lại chia đều. Còn cái xe đạp kia, chắc cho thằng út lấy mà đi làm kỷ niệm cũng được.

Cả đám cười ồ. Một chiếc xe cũ kềnh càng, ai mà cần.

Hưng lặng nhìn chiếc xe. Nó đã từng là kỷ niệm tuổi thơ của nó và cha. Ngày bé, cha chở nó đi học trên chính chiếc xe này, đôi dép lẹp xẹp, lưng áo đẫm mồ hôi. Bao lần ngã, cha lại dựng dậy, lau bụi đất trên gối nó, cười hiền:
— Ráng học đi con, sau này thoát khỏi cái nghèo.

Năm tháng qua, chiếc xe ngày càng han rỉ. Sau này, cha yếu, chỉ dựng nó một góc, phủ bụi. Ai cũng bảo nên vứt, nhưng cha cứ giữ.

Chiều hôm sau, khi mọi người bàn xong chuyện chia đất, chia nhà, Hưng dắt chiếc xe ra. Nó nặng trĩu, bánh cứng ngắc, yên rách, khung kêu cọt kẹt. Hàng xóm thấy, lắc đầu:
— Thứ sắt vụn ấy còn giữ làm gì?

Hưng mỉm cười nhạt:
— Để tôi đem ra tiệm sửa, coi có đi được nữa không.

Tiệm sửa xe đầu chợ ồn ào, mùi nhớt bốc lên ngai ngái. Ông thợ già nhìn chiếc xe, chau mày:
— Gỉ sét hết rồi. Sửa thì được, nhưng tốn công lắm.

Ông tháo từng bộ phận. Đến lúc gỡ cái yên xe đã sờn, bất chợt ông khựng lại. Tay ông chạm vào khe rỗng bên trong.
— Ủa, sao lại có cái gì nhét trong đây?

Ông lấy con dao nhỏ, khều ra một tập giấy được gói kỹ trong túi nilon, dính bụi nhưng còn nguyên vẹn. Hưng run lên, vội mở ra. Bên trong là… giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hẳn hoi có dấu đỏ, tên chủ sở hữu: Nguyễn Văn Hưng – chính là nó.

Ông thợ trợn mắt:
— Cái này… chắc cha cậu để lại.

Hưng chết lặng. Tay nó run run chạm vào con dấu, nước mắt trào ra.

Tối ấy, cả nhà tụ tập. Hưng mang tập giấy ra đặt giữa bàn. Anh cả nhìn thoáng qua, mặt biến sắc:
— Đất ở ngoài đồng lớn… sao lại mang tên mày?

Chị hai nhíu mày:
— Không lẽ cha tự ý sang tên? Sao không nói với chúng ta?

Không khí đặc quánh. Những ánh mắt đổ dồn về Hưng, nửa nghi ngờ, nửa ghen tỵ. Anh ba cười gằn:
— Hay mày lén làm giấy tờ từ trước?

Hưng nghẹn giọng:
— Tôi… tôi đâu biết gì. Là cha giấu trong yên xe. Hôm nay sửa mới thấy.

Mọi người im lặng. Từng lời cha ngày xưa chợt ùa về trong trí nhớ mỗi người: ông hay nhìn ra cánh đồng ấy, trầm ngâm bảo để dành cho “đứa nào chịu khó, nghèo nhất nhà”. Nhưng khi ấy, ai cũng coi như lời nói gió thoảng.

Giờ đây, chứng cứ rõ ràng, không thể chối cãi.

Anh cả đứng dậy, nện tay xuống bàn:
— Dù sao đất cũng là của cha mẹ. Mày có giấy, nhưng chúng ta là anh em, phải chia đều!

Chị hai phụ họa:
— Đúng đó. Không thể một mình mày hưởng.

Không khí căng thẳng, tưởng chừng sắp nổ tung. Nhưng bất ngờ, mẹ – người lặng im suốt từ đầu tang lễ – chậm rãi lên tiếng:
— Các con à… cha tụi con lúc sinh thời đã khổ nhiều. Ổng nghèo, nhưng thương các con vô bờ. Cái đất này ổng cất công giữ lại, nói với mẹ rằng: “Để cho thằng út. Nó hiền, thiệt thòi nhiều. Mấy anh chị nó đã ổn định, chỉ còn nó bấp bênh.” Mẹ còn nhớ rõ.

Mọi người chết lặng.

Mẹ lau nước mắt:
— Cha tụi con đâu có nhiều của cải. Chỉ còn lại tấm lòng. Nếu các con thương cha, hãy tôn trọng ý nguyện của ổng.

Căn nhà rơi vào im lặng. Những ánh mắt chao đảo, xen lẫn hối hận và xót xa. Anh cả thở dài, buông một câu:
— Nếu thật sự là ý cha, thì… coi như vậy đi.

Chị hai và anh ba cũng cúi đầu, không nói nữa.

Hưng lặng người. Nó ôm tập giấy, nước mắt rơi xuống. Chưa bao giờ nó thấy nặng nề như thế: nặng không phải vì miếng đất, mà vì tình thương lặng thầm của cha. Một tình thương không nói bằng lời, mà giấu kín trong chiếc yên xe cũ kỹ, để rồi cả nhà chỉ nhận ra khi ông đã về với đất.

Đêm đó, Hưng dắt chiếc xe ra hiên. Nó ngồi xuống, tay vuốt từng vết gỉ loang lổ. Trong bóng tối, như thấy bóng cha vẫn thong thả đạp xe, chở nó qua con đường đất gồ ghề, tiếng cười hiền vang vọng.

Nó thì thầm:
— Cha ơi… con hiểu rồi. Con sẽ sống xứng đáng với món quà cha để lại.

Gió lùa qua mái ngói, khẽ rít như tiếng ai đó cười. Chiếc xe đạp gỉ sét im lìm, nhưng trong mắt Hưng, nó sáng lên như kỷ vật thiêng liêng nhất.

Cái tưởng chừng vô giá trị – chiếc xe đạp gỉ sét – lại che giấu cả gia tài cha để lại. Nhưng quan trọng hơn, đó là minh chứng cho tình thương âm thầm của người cha nghèo, sự công bằng và cả sự lo toan đến giây phút cuối cùng cho đứa con út.

Hưng hiểu, tài sản thật sự không chỉ là tờ giấy đỏ, mà là bài học về lòng yêu thương, nhẫn nhịn và sự biết ơn. Và từ hôm ấy, chiếc xe đạp không còn là sắt vụn, mà trở thành báu vật của gia đình.